İstanbul takımlarının taraftar kitleleri ve kökenleri!

İstanbul, içinde barındırdığı onlarca tarihi futbol kulübü ile dünya futbolunun en önemli şehirlerinden biridir. Kulüpler, hangi kesimleri temsil ediyor? En önemlisi de taraftar kitleleri nasıl?
İstanbul takımlarının taraftar kitleleri ve kökenleri!
Futbol, ülkemizde savaş dönemlerini unutmak ve rekabete farklı şekilde olanak sağlamak amacıyla popülerleşti. Önce amatör olarak başlayan bu rekabet daha sonra yerini profesyonelliğe bıraktı. Nitekim futbolla yapılacak olan şeylerin gücü günden güne arttı. Bu nedenle özellikle İstanbul’da, takımlar kendi varlıklarını göstermek için çabalamaya başladı.
Her takımın ve her bölgenin de durumu farklı olduğu için bu durum kitlelerin çehresini belirledi. Birçok takım, kuruldukları bölgelerle ilgili olarak farklı sosyoekonomik tabakalardan gelen kitlelerle özdeşleşti. Çoğu takımın askeriye geçmişine sahip olması buradan gelmektedir.
İstanbul’un hangi takımları kitlelerle özdeşleşti?
Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş JK, Kasımpaşa gibi üst seviyede oynayan futbol kulüplerinin taraftar kitleleri birbiriyle özdeşleşmiştir. Semt ve mahalle takımlarının taraftar kitlesinin dışında farklı meslek dallarından takımların taraftar kitlesi oluşmuştur.
Black Stockings FC
Black Stockings FC’nin ortaya çıktığı dönemde futbol, Osmanlı toplumu için daha çok bir elit ve entelektüel uğraş olarak görülüyordu. Halk arasında yaygın bir ilgi oluşmamıştı. Bu nedenle kulüp, bir mahalle veya işçi sınıfına dayalı bir taraftar kültürü oluşturamamıştır. Kulübün oyuncuları ve destekçileri genellikle aydınlar, öğrenciler ve Batı kültürüne ilgi duyanlardan oluşmuştur.

Black Stockings FC
Kadıköy Futbol Kulübü
Döneminin sosyal ve ekonomik koşulları nedeniyle halk arasında geniş bir taraftar kitlesi oluşturamamış, daha çok eğitimli ve modernleşmeye açık gençler ile futbol meraklılarından destek görmüştür.

Kadıköy FK
Elpis Futbol Kulübü
Elpis Futbol Kulübü’nün taraftar tabanı, büyük ölçüde İstanbul’un Kadıköy ve çevresinde yaşayan Rum cemaatinden oluşuyordu. O dönemde Kadıköy, kozmopolit yapısıyla farklı toplulukların bir arada yaşadığı bir bölgeydi.
Rumca’da “umut” anlamına gelen Elpis, kulübün bu ideal için var olduğu anlamına gelir. Elpis, dönemin diğer İstanbul merkezli futbol kulüpleriyle (örneğin, İngilizler tarafından kurulan Kadıköy Futbol Kulübü ve Moda FC) birlikte futbolun erken gelişimine katkıda bulunmuştur.

Elpis Futbol Kulübü
Moda FC
Moda FC, ağırlıklı olarak İngiliz topluluğu ve onların yerel sosyal çevresinden destek bulmuştur. Kadıköy bölgesindeki kozmopolite yapının etkisiyle, kulübün taraftar profili daha çok yabancılar ve üst sınıf kesimler ile ilişkilendirilmektedir. Özellikle futbolun o dönemde üst sınıf bir spor olarak görülmesi, Moda FC’nin taraftar yapısına da yansımıştır.

Moda FC
Beşiktaş Jimnastik Kulübü (BJK)
Beşiktaş’ın tarihi, kulübün taraftar kitlesinin oluşumuna da yön vermiştir. Beşiktaş semti ve çevresi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde zanaatkârlar, liman işçileri ve askerlerin yoğun olarak bulunduğu bir bölgeydi. Bu sosyal yapı, kulübün taraftar kitlesinin oluşumunda belirleyici bir rol oynamıştır.

Beşiktaş Jimnastik Kulübü (BJK)
Galatasaray Spor Kulübü
Galatasaray’ın tarihi oldukça eskidir ve II. Beyazıt dönemine kadar uzanmaktadır. Devlet adamı yetiştirmek amacıyla II. Beyazıt tarafından 1481’de kurulan mektep, adını kurulduğu bölgeden alır ve “Galata Sarayı” olarak kurulur.
Okul modern konumuna 1 Eylül 1868’de Sultan Abdülaziz döneminde kavuşur. Okul’ un yeniden yapılanmasıyla birlikte, Türkiye’de de gerçek anlamıyla ilk sportif çalışmalar başlamış olur. Bu sporlar arasında elbette Futbol ve Jimnastik dalları mevcuttur.
Galatasaray Lisesi’nin mezunları ve öğrencileri, kulübün taraftar tabanında her zaman önemli bir yer tutmuştur. Bu eğitim odaklı köken, kulübün taraftar profilinde daha üst düzey bir entelektüel kimlik algısının oluşmasına katkı sağlamıştır.
“Türk olmayan takımları yenmek ve bir renge, bir isme sahip olmak.”

Galatasaray Spor Kulübü
Fenerbahçe Spor Kulübü
Fenerbahçe’nin taraftar kitlesi, kulübün İstanbul’un Kadıköy semtinde kurulmuş olmasının ve tarih boyunca kazandığı geniş başarıların etkisiyle oldukça çeşitlidir. Taraftar kitlesi, sosyal, ekonomik ve kültürel farklılıklar içeren geniş bir yelpazeyi kapsar. Bununla birlikte, tarihsel bağlamda belirli kökenlere dair ipuçları vardır.
Kadıköy, Osmanlı döneminde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında ticaretle uğraşan birçok esnafın bulunduğu bir bölgeydi. Bu nedenle, kulübün taraftar kitlesi arasında ticaretle uğraşan kesimler önemli bir yer tutmuştur.
Kulüp, İstanbul’un Boğaz kıyısında kurulmuş olması nedeniyle denizcilik kültürüne sahip bir semtte gelişmiştir. Kadıköy’ün liman ve denizcilik faaliyetleri, taraftarlar arasında bu sektörde çalışanların da yer almasına katkıda bulunmuştur.
Ayrıca resmi olarak herhangi bir kaynakta belirtilmese de Fenerbahçe Spor Kulübü’nün askeriye takımı olduğuyla ilgili çok ciddi kaynaklar mevcuttur. Bununla birlikte kulübün taraftar kitlesi denizcilik faaliyeti gösteren esnaflar ve askeriyedir demek hiç yanlış olmaz.
Union Club (İttihat Spor)
Union Club (İttihat Spor), 1908 yılında İstanbul’un Kadıköy semitinde, modern spor kültürünü yaymak amacıyla kurulmuş, özellikle üst sınıf kesim, esnaf ve öğrencilerden oluşan bir taraftar kitlesine sahip olmuştur. Kulüp, Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde Kadıköy bölgesindeki sosyal hayatın önemli bir parçası olmuş ve sporun bu coğrafyada gelişmesine katkıda bulunmuştur.

Union Club (İttihat Spor)
Vefa Spor Kulübü
İstanbul futbolunda önemli bir konumda yer alan Vefa SK, mahalle kültürünü günümüze kadar getiren bir kulüptür. Vefa SK, kuruluşundan itibaren semt ve eğitim odaklı bir kimliğe sahiptir. Taraftarlarının büyük bir kısmı Vefa semtindeki yerel halk ve Vefa Lisesi ile bağlantılı kişilerden oluşmuştur.
Fatih ilçesi, zanaatkârlar ve küçük esnafın yoğun olarak bulunduğu bir bölgeydi. Bu kesimler, semtlerine bağlılıklarını Vefa Spor Kulübü’ne destek vererek göstermiştir. Vefa semti, İstanbul’un eski ve köklü mahallelerinden biri olduğu için, mahalle halkının kulübe olan bağlılığı dikkat çeker.
“Vefa sadece bir semt adı” sloganıyla aslında çok şey anlatılmaktadır. Bir mahallenin, bir takımın aslında vefasızlık yaşadığını vurgulamaktadır. Vefa SK, bu nedenle geçmişten günümüze mahalle kültürünü ve takımı ruhunu taşıyan en eski kulüptür.

Vefa Spor Kulübü
Beykoz Spor Kulübü
Beykoz Futbol Kulübü’nün taraftar tabanı, büyük ölçüde bölgedeki sosyal ve ekonomik yapıdan etkilenmiştir. 1900’lerin başında Beykoz, deri sanayi ve tekstil sektörünün önemli bir merkezi olarak bilinmektedir. Bu durum, kulübün taraftar profiline de yansımıştır. Beykoz’daki deri ve tekstil fabrikalarında çalışan işçiler, kulübün doğal destekçileri olmuştur.
İşçilerin, özellikle hafta sonları yapılan maçlarda kulübe yoğun ilgi gösterdiği bilinmektedir. Beykoz’un yerel ekonomisinde rol oynayan esnaf ve küçük tüccarlar, kulübe hem maddi hem de manevi destek sağlamıştır. Beykoz’un mahalle dayanışmasına dayalı yapısı, kulübün taraftarları için güçlü bir aidiyet hissi oluşturmuştur.

Beykoz Spor Kulübü
İstanbul Altınordu İdman Yurdu
Altınordu, dönemin okumuş gençleri arasında popüler bir kulüp olarak bilinmiştir. Eğitim kurumlarındaki öğrenciler kulübü desteklemiştir. Kulübün milli kimliği, dönemin memur ve bürokrat kesiminden ilgi görmesine neden olmuştur. İstanbul’un çeşitli semtlerindeki esnaf, kulübü destekleyen diğer bir grubu oluşturmuştur. Altınordu, halkın yerel spor sevgisini artıran bir etken olmuştur.

İstanbul Altınordu İdman Yurdu
Kasımpaşa Spor Kulübü
Kulübün bulunduğu semtin sosyoekonomik yapısıyla doğrudan ilişkilidir. Kasımpaşa, Osmanlı döneminde tersane işçileri, denizciler ve liman işçilerinin yoğun yaşadığı bir bölgeydi. Bu sebeple, kulübün kökenlerinde işçi sınıfının etkisi büyüktür. Kasımpaşa semti, küçük esnaf ve zanaatkarların yoğunlukta olduğu bir bölge olarak da bilinmektedir. Kulüp çevresinde şekillenen destek, bu esnaf grubundan da gelmiştir. Hatta logosunda gemi çapasını andıran bir sembol mevcuttur.

Kasımpaşa Spor Kulübü
Fatih Karagümrük Spor Kulübü
Fatih ilçesi, tarih boyunca ticaretin, küçük esnafın ve zanaatkârlığın yoğun olduğu bir bölge olmuştur. Bu özellik, Karagümrük taraftarlarının kökenine yansımıştır. Karagümrük, sanayi işçilerinin de yoğun olarak yaşadığı bir bölgedir. Bu da işçi sınıfı mensuplarını kulübe bağlı hale getirmiştir. Karagümrük, sıkı mahalle dayanışması ve sosyal bağlarıyla tanınır. Kulüp, bu dayanışmayı tribün kültürüne yansıtmış ve semt insanları için bir aidiyet sembolü olmuştur.

Fatih Karagümrük Spor Kulübü
İstanbulspor
Kulübün kuruluşu İstanbul Erkek Lisesi öğrencileri tarafından olduğu için öğrenci ve mezun topluluğu taraftar kitlesinin ana çekirdeğini oluşturur. İstanbul’un kentli orta sınıfı, kulübün destekçileri arasında yer almıştır. Eğitimle doğrudan ilişkisi nedeniyle, öğretmenler ve akademik çevrelerden de destek görmüştür.
İstanbulspor’un taraftar kültürü, daha çok mütevazı ve eğitim odaklı bir yaklaşımı yansıtır. Taraftarlar arasında eğitimli ve entelektüel kesimlerin bulunması, kulübün kültürünü farklılaştırmıştır. İstanbulspor taraftarlarının genellikle daha sakin ve centilmen bir taraftar profili sunduğu belirtilir.

İstanbulspor
Sarıyer Spor Kulübü
Sarıyer, İstanbul’un Karadeniz kıyısında yer alan bir sahil ilçesi olduğu için balıkçılık ve denizcilik, bölgenin en önemli ekonomik faaliyetleri arasında yer alır. Kulüp, bu nedenle balıkçı ve denizci aileler tarafından sahiplenilmiştir.
Sarıyer Spor Kulübü’nün taraftar kitlesi, ilçenin sosyal ve ekonomik yapısıyla örtüşen gruplardan oluşur. Sarıyer’in küçük çarşısında çalışan esnaf, kulübe olan destekleriyle bilinir. Sarıyer sakinleri, özellikle ilçenin mahalle kültürüne dayanan bir aidiyet duygusuyla kulüplerine bağlıdır.

Sarıyer Spor Kulübü
Kitlelerle özdeşleşmeyen İstanbul takımı var mı?
İstanbul’da sayısız futbol takımı yer almaktadır. Ancak bu takımlar modern futbol ile birlikte sadece bulunduğu semtin, ilçenin veya mahallenin desteğini alıyor. Eski dönemde yer alan kulüplerin daha belirgin taraftar kitleleri mevcuttur. Dolayısıyla isteyip de buraya yazamadığımız yüzlerce kulüp mevcut.
İstanbul taraftarların genelinde modern futbolla birlikte bulunduğu yeri destekleme arzusu doğmuştur. Futbolun ülkeye geldiği ilk zamandan itibaren verdikleri mücadele ve destek ile günümüz futbolu şekillenmiştir. Belirli bir dönemden sonra her ilçenin, semtin takımı kendi sesini duyurmak için futbola baş vurdu.
Dolayısıyla İstanbul’da oldukça fazla futbol takımı mevcut. Bu nedenle bu takımlar “mahalle” kapsamında yer aldığı için genellikle taraftar kitleleri mahalle sakinleri ile özdeşleşmiştir. Eyüpspor, Ümraniyespor, Başakşehir, Pendik gibi diğer takımlarında belirli bir taraftar kitlesi mevcuttur. Çoğunlukla semt takımı olan bu kulüplerin en büyük destekçileri mahalle sakinleridir.
Okumaya devam et:
Diğer sporları okumak için: